Alsof de dood aan de muren is afgeveegd. Een eeuwig afscheidsdeuntje neuriënd via de krakende grammofoon. In de regie van Susanne Kennedy is de dood vanaf de eerste seconde van Emilia Galotti alomtegenwoordig. Lessings klassieke stuk uit 1772 vertelt het verhaal van het burgermeisje Emilia dat wordt geconfronteerd met haar seksuele verlangens wanneer ze wordt geschaakt door de Prins. In Kennedy’s enscenering bij het Nationale Toneel vormen dat de ingrediënten voor een horrorverhaal waarin lust een demon is die moet worden uitgedreven.
De chronologie van het stuk is hier en daar losgelaten en regelmatig maakt tekst plaats voor beeld. En dat beeld is indrukwekkend. De toneelbeelden roepen een consequent doorgevoerd surrealisme op. Daar staat tegenover dat Kennedy geen nieuwe inzichten toevoegt aan de thematiek van het stuk. De moeder die letterlijk probeert Emilia’s zondes weg te wassen, de vader die de eer moet herstellen; het zijn geen wereldschokkende interpretaties. Die overheersing van vorm lijkt echter een gerichte keuze die de voorstelling doet werken als een droom die beangstigt maar niet na te vertellen is.
Op een gevoelsniveau werkt de voorstelling dan ook zonder meer. Wat niet in de laatste plaats komt door de acteurs die gedurende de hele voorstelling het publiek aankijken en daarmee de aandacht goed weten vast te houden. Ze spelen de personages als gevangenen van hun eigen verhaal. Een verhaal dat ze gedwongen zijn keer op keer aan ons te vertellen. Vooral Tamar van den Dop als afgedankte minnares van de Prins en Antoinette Jelgersma als de moeder van Emilia maken indruk met hun afgemeten spel. Het toont dat Kennedy een begenadigd spelregisseuse is. Maar vooral ligt haar kracht in het beeld en haar durf daarin radicaal te zijn.
Het maakt Emilia Galotti tot een fascinerende ervaring. Als de vader van Emilia zich halverwege de voorstelling hardop afvraagt: ‘Wat als het gewoon een ordinaire klucht is?’ stijgt er een nerveus lachje op uit het publiek. We zijn dan allang samen met de personages verstrikt geraakt in de nachtmerrie. Een nachtmerrie die bij ontwaken misschien niet lang beklijft, maar wel beklemt zo lang hij duurt.
Emilia Galotti
Naar: Gotthold Ephraim Lessing
Door: Het Nationale Toneel
Regie: Susanne Kennedy
Gezien: 15 december 2010, Frascati
Elise van Dam 